WebAudit Blog

Czwarta już konferencja Kansei za nami. Tym razem nie wybrałem się tam osobiście, a większość wykładów obejrzałem dzięki transmisji online. Polecił mi ją Krzysiek, któremu z tego miejsca dziękuję. :-)

Powyżej możecie zobaczyć notatki z czterech wykładów, na których skupiłem się najbardziej (kliknięcie prowadzi do obrazka w pełnej skali). To taki mój eksperyment – wykorzystanie mapy myśli do notowania. Jeśli ktoś używa programu Freemind może pobrać całą mapę.

Teraz parę słów o tych wykładach:

Contextual Inquiry vs  Repertory Grid Technique

Kto z Was zna te techniki, ręka do góry. :-) Chyba rzadko używane. Jak przewidywałem w zapowiedzi seminarium, prezentacja Agnieszki Szóstek z Uniwersytetu Eindhoven okazała się być zdecydowanie najlepsza. Pani Agnieszka mówiła bardzo szybko, upakowała w 30 minut tyle wiedzy, że możnaby spokojnie z tego zrobić 3 godzinne warsztaty, ja zaś nie nadążałem z notowaniem (to cała prawa część mapki, którą widzicie na górze).

Te dwie metody służą do rozpoznawania potrzeb użytkowników. Contextual Inquiry to w dużej ogólności ustrukturalizowany wywiad połączony z obserwacją użytkownika w jego naturalnym środowisku. Jest to metoda jakościowa. Repertory Grid polega – jeśli dobrze zrozumiałem – na zestawieniu różnych przeciwstawnych atrybutów, jakie różnym przedstawionym elementów nadają użytkownicy, następnie na wyborze i ocenie tych atrybutów. Jest to technika jakościowo-ilościowa, przyznaję, że zetknąłem się z nią po raz pierwszy, choć korzysta się z niej w psychologii od kilkudziesięciu lat.

Obie techniki wykorzystano (osobno) w celu określenia wskazówek projektowych przy tworzeniu klienta poczty elektronicznej. Te wskazówki były potem kategoryzowane i oceniane pod względem dwóch zmiennych: wartość oraz innowacyjność. Lepsze wskazówki wygenerowała metoda Repertory Grid, co było do przewidzenia ze względu na jej złożoność i mniejszą oczywistość procesu.

Co mnie bardzo pozytywnie ujęło w tej prezentacji, to wyraźna dbałość o poprawność metodologiczną. Na przykład na etapie kodowania (i kategoryzowania) wyników analizy brało udział (jeśli dobrze zrozumiałem) dwóch niezależnych koderów, których wyniki pracy potem były zestawiane  i okazało się, że mają zgodność 94%. Z kolei wskazówki projektowe formułowało aż 4 ekspertów.

Warto się takim metodom przyglądać i próbować je wdrażać samodzielnie. Tym bardziej, że samo przeprowadzenie obu badań nie było czasochłonne – po godzinie na użytkownika. Potem oczywiście analiza, ale mimo skomplikowania formalnego, nie wydaje się to bardzo trudne. Kto spróbuje? :)

ZTM: „Przepraszam, ale znowu Cię nie rozumiem”

Druga najlepsza prezentacja tego dnia – Danijel Koržinek z PJWSTK opowiadał o wdrożeniu portalu głosowego na infolinii warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego.  W skrócie: chodzi o automatyzację rozmów telefonicznych, które się powtarzają – na przykład pytanie o rozkład jazdy autobusu albo tramwaju. Interfejsy głosowe niosą ze sobą całą masę wyzwań:

• dostęp sekwencyjny – nie jesteśmy w stanie czegoś łatwo przeskoczyć
• opóźnienia, przerwy – w interakcji z komputerem są zwykle nienaturalne, a człowiek musi mówić w tym momencie, w którym pozwoli mu na to komputer (choć jak się okazuje, infolinii ZTM można przerywać i robić pewne rzeczy szybciej :)
• model mentalny – pierwsze zetknięcie z infolinią jest zwykle zaskoczeniem, część badanych po prostu od razu przerywała połączenie, albo przełączała się na operatora.
• błędy – system rozpoznawania mowy nie będzie w 100% idealny. Infolinia ZTM przeprasza że nie zrozumiała i prosi o powtórzenie. Jeśli powiem coś niewyraźnie, to zapyta czy na pewno o to chodziło. Po czwartych nieudanych rozpoznaniach tego co mówię, przełączy mnie na operatora.

Bardzo oryginalne było badanie samej koncepcji przy tworzeniu systemu. Badacze z PJWSTK zastosowali technikę Wizard of OZ. Polegała ona na tym, że ludzie dzwonili na automatyczną infolinię, ale po drugiej stronie siedział badacz, który sterował syntezatorem mowy (wybierał jedną z odpowiedzi). W ten sposób zarejestrowano około 500 rozmów, a dopiero po ich analizie stworzono automatyczny system odpowiedzi.

I sprawdza się. 30% wszystkich rozmów z infolinii ZTM jest już wykonywana automatycznie. Bardzo efektowna była prezentacja możliwości systemu. Krzysztof Marasek z PJWSTK zadzwonił po prostu na infolinię i spytał o bieżące odjazdy autobusu 116.

Chcesz zobaczyć jak to działa? Zadzwoń: (22) 19484.

Przyznaję, że robi wrażenie, bardzo cieszę się, że takie projekty powstają w polskich realiach.

Eyetracking x2

Obie prezentacje nie były wybitnie innowacyjne, ale oglądało się je z przyjemnością.

Obszary zainteresowań (ang. area of interest – AOI) jako metoda analizy wyników badania eye tracking – tytuł długi, a prezentacja Piotra Jardanowskiego i Wojciecha Chojnackiego (Symetria) dotyczyła po prostu praktycznych zastosowań eyetrackingu. Dowiedzieliśmy się o różnych miarach które pozwalają nam ocenić zachowanie w danym obszarze strony. Interpretacja miar zależy często od kontekstu, na przykład długi czas może być dobry, ale czasami jest świadectwem problemów, szczególnie w nawigacji. Za najważniejszą metrykę prowadzący uznali czas do pierwszej fiksacji w obszarze zainteresowań – czyli w jakim momencie element zostanie wreszcie zauważony.

Zastosowanie eye trackingu w poprawie skuteczności formularzy – ta prezentacja Agaty Pasikowskiej i Huberta Anyżewskiego (Uselab), którzy pokazali eyetracking na przykładach. Firma w styczniu tego roku badała formularz zakładania konta OFE w ING. Sam formularz, swoją drogą, od tego czasu się nie zmienił.

W badaniu połączono obserwacje i eyetracking, przy czym najgorętsze miejsca z heatmap okazywały się też miejscami, gdzie ludzie mieli problemy. Badania potwierdziły kilka rzeczy, które sprawne oko wyłapie, ale których zapewne nie wiedzieli projektanci z ING. Na przykład tylko połowa wypełniających formularz nie korzystała z przycisku „kopiuj adres zameldowania” i wpisywała dwukrotnie to samo: najpierw adres zameldowania, potem zamieszkania. Pokazano też, jak krótki formularz z paroma danymi można wypełniać dwukrotnie dłużej niż trzeba.

Kansei na plus

Z  prezentacji których nie notowałem wyróżniło się kilka, które  omawiały próby zbadania odczuć kansei w danym środowisku (na przykład użytkownicy programów CAD). Pozytywne jest to, że na Kansei w roku 2006 i 2007 tematyka była omawiana raczej teoretycznie – a tu już mamy wyniki badań. Polskie środowiska akademickie czują się pewniej z tym egzotycznym słowem i coś z niego wyciągają w naszych warunkach. :-)

Słowo o samej transmisji – było nieźle, choć wideo działało tylko w Windows Media Playerze (oraz IE). Dźwięk bardzo dobry, stereo (!). Obraz 640×480 trochę za słaby gdy na ekranie coś się działo, poza tym kamera nie zawsze obejmowała całość ekranu, co utrudniało czasami zrozumienie. Inna sprawa, że chyba po raz pierwszy spędziłem przy takiej transmisji kilka godzin bez znużenia jej formą.

Kansei na minus

Seminarium trwało ponad 9 godzin i to była główna przyczyna, dla której nie wybrałem się na całość (miałem tylko na 2 część, ale w końcu zostałem na transmisję online). To jest moim zdaniem za długo. 14 prezentacji, z których kilka spokojnie można było wyrzucić. Podobnie jak 2 lata temu mieliśmy na przykład naukowców z ASP czytających z kartki. To środowisko chyba „tak ma” – jakość prezentacji okrutnie odbiegała od tych politechnicznych (choć przecież kansei powinno interesować równie mocno humanistów!). Była też prezentacja prawie że handlowa, nie pasująca ani poziomem, ani tematyką do tej sali.

Podobnie jak rok temu – moim zdaniem – błąd organizatorów dotyczący publikacji. Czy naprawdę trzeba zamykać te referaty w postaci CD do kupienia? Nie lepiej będzie je opublikować (przy okazji: razem z prezentacjami), choćby z jakimś opóźnieniem? Niestety prezentacje z poprzednich seminariów również nie zostały udostępnione.

Podsumowanie

Ogólne wrażenia dobre, cieszę się, że choć mamy coraz więcej konferencji o usability – i tych darmowych i komercyjnych, to jest miejsce na konferencję naukową, albo przynajmniej akademicką.